Bula pod Rysami
 Płaski wierzchołek Buli pod Rysami, widziany z Kotła pod Rysami | |
| Państwo | |
|---|---|
| Pasmo | |
| Wysokość |
2054 m n.p.m. |
Położenie na mapie Tatr  | |
Położenie na mapie Karpat  | |
 49°10′54,6″N 20°04′50,8″E/49,181833 20,080778
| |
Bula pod Rysami (2054 m n.p.m.) – według W.H. Paryskiego bula, według W. Cywińskiego poderwany ku pn.-zach. płaskowyż z kilkoma dominującymi kupami kamieni ograniczający od północy Kocioł pod Rysami w Tatrach Polskich. Lewym ograniczeniem ściany, oddzielającym Bulę pod Rysami od masywu Niżnich Rysów, jest urwisty Żleb Orłowskiego. W ścianie wyróżniają się[1]:
- północne żebro, składające się z trzech uskoków, z których najwyżej położony jest największy i najbardziej stromy; dolna ostroga żebra jest najniższym punktem całej ściany
- Dziewiczy Żleb, zwany też (od swojego kształtu) S-ką, o różnicy wzniesień 240 m, zakończony na dole pionowym 30-metrowym progiem; żleb ten został w całości pokonany przez taterników dopiero w marcu 2002 r.[1]
- środek ściany o kształcie trapezu; dolna część zbudowana jest ze stromych płyt przetykanych trawami, wyżej znajduje się obszerny trawnik, a nad nim pionowa, 30-metrowa ścianka
- zachodnie żebro, zwane Filarem Wigilijnym, o 200-metrowej różnicy wzniesień i podstawie w Żlebie pod Rysami.
Płaskowyż, stanowiący wierzchołek Buli pod Rysami, zwęża się od strony południowo-wschodniej i tworzy wypukłość, wrastającą w Grzędę Rysów w 1/3 jej wysokości. Dzieli ona Kocioł pod Rysami na większą część zachodnią i mniejszą wschodnią. Obie te części są hydrologicznie odrębne – zachodnia odwadniana jest przez Żleb pod Rysami, wschodnia przez Żleb Orłowskiego. Takie ukształtowanie terenu dowodzi, że Bula pod Rysami znajduje się w masywie Rysów, a nie Niżnych Rysów, jak to było błędnie podawane w starszej literaturze (m.in. w Wielkiej encyklopedii tatrzańskiej)[1].
W odległości około 10 metrów od krawędzi tarasu znajduje się na wysokości 2047 m Szpara pod Rysami, szczelinowa jaskinia o długości 16,5 m i głębokości 7 m[2]. Według W.Cywińskiego ukształtowanie pęknięcia wskazuje na to, że w przyszłości nastąpi tu potężny obryw skalny[1].
Płaski wierzchołek Buli pod Rysami jest dogodnym lądowiskiem dla śmigłowców TOPR, wykorzystywanym podczas akcji ratunkowych w okolicy[3].
Szlaki turystyczne
[edytuj | edytuj kod]Przez południowo-wschodni skraj tarasu prowadzi szlak turystyczny na Rysy.
– czerwony od schroniska nad Morskim Okiem wschodnim lub zachodnim brzegiem Morskiego Oka na próg Czarnego Stawu, dalej przez Kocioł pod Rysami i Bulę pod Rysami na wierzchołek Rysów
- Czas przejścia od schroniska nad Morskim Okiem nad Czarny Staw: 50 min, ↓ 40 min
- Czas przejścia znad Czarnego Stawu na szczyt Rysów: 3 h, ↓ 2:30 h[4].
Drogi wspinaczkowe
[edytuj | edytuj kod]- Filar wigilijny; III, miejsce IV w skali tatrzańskiej, wariant A0, czas przejścia 3 godz.
- Prawą częścią północnej ściany; II, 1 godz.
- Środkiem północnej ściany; III, miejsce IV, 5 godz.
- Dziewiczym Żlebem z ominięciem górnego progu; II, dolny próg A2, czas pierwszego przejścia 9 godz.
- Lewą częścią ściany; II, 2 godz.
- Przez dolną część północno-zachodniej ściany Niżnich Rysów; II, 30 min[1]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Władysław Cywiński, Rysy, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2001, ISBN 83-7104-027-X.
- ↑ Jaskinie Polski, Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [online], jaskiniepolski.pgi.gov.pl [dostęp 2018-02-12] (pol.).
- ↑ Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ T. Nodzyński, M. Cobel-Tokarska, Tatry Wysokie i Bielskie: polskie i słowackie, Warszawa: ExpressMap, 2007, ISBN 978-83-60120-88-0.